جنگ بر سر مریخ؛ چه کسی قوانین ماورای زمین را می نویسد؟!
به گزارش وبلاگ گل یخ، تمام قوانین فضایی ناظر به این مساله هستند که ما در این سیاره از حقوق و مسؤولیت مشترک برخورداریم تا فضا را به جایی تبدیل کنیم که همگان بتوانند آن را با یکدیگر تقسیم نمایند.
به لحظه ای که نخستین انسان به مریخ پا بگذارد مدام نزدیک و نزدیک تر می شویم. ناسا پیش بینی می نماید که طی دو دهه آینده، موانع موجود از جمله فاصله 140 میلیون مایلی (حدود 225.3 میلیون کیلومتر) بین زمین و سیاره سرخ کنار زده می گردد.
همین اواخر آژانس فضایی ناسا طرح ماموریت ماه خود را به نام آرتمیس گفت، طرحی که می تواند یک پایگاه مستقر را در کره ماه بنا کند و مرحله مهمی را پیش از نخستین راهپیمایی فضایی دیگر پایه ریزی کند.
اگرچه بعضی، صرف قدم گذاشتن بر یک سیاره بیگانه را به قدر کافی هدف دوراندیشانه ای نمی دانند، در صورت تشکیل یک جمعیت مستقر در مریخ، انجام بحث ها و مصاحبه هایی پیرامون این که چنین جامعه ای دقیقا چگونه کار می نماید و چگونه باید مدیریت گردد، ضروری است.
ایلان ماسک مدیر اسپیس اکس، از جمله افرادی است که در پی برنامه ریزی برای چنین آینده ای است و به نظر می رسد که تا همین حالا، بند ها و شرایط خدمات را برای محصولات کنونی این شرکت تنظیم نموده باشد.
در یکی از بند های مربوط به قوانین حاکمیتی در توافق نامه خدمات ماهواره ای اینترنت استارلینک آمده است: طرف های درگیر و شرکا، مریخ را برای خدماتی که در آن و همچنین در راستا تا مریخ با استارشیپ یا فضاپیمای دیگر برای ایجاد کلونی در مریخ انجام خواهند داد، به عنوان سیاره آزاد می شناسند و هیچ دولت مستقر در زمین، اختیار و حق حاکمیت بر فعالیت های صورت گرفته شده را در مریخ نخواهد داشت.
بر این اساس، اختلافات، در زمان استقرار در مریخ با حسن نیت و براساس قوانین خودگردان حل و فصل خواهند شد.
اما متخصصان می گویند که افزودن این بند در حقیقت می تواند دو هدف را دنبال کند. نخست آن که چنین چیزی می تواند یک شوخی باشد. دوم این که این بند، زمینه سازی برای تنظیم یک قانون اساسی در مریخ است، بر مبنای این که قوانین موجود برای اکتشافات فضایی واقعا به چه میزان باز و انعطاف پذیرند.
طبق اظهارات رندی سگال از شرکت حقوقی هوگان لاولز در مورد کوشش ایلان ماسک برای تنظیم یک قانون اساسی در مریخ، بندی که ماسک در این قرارداد ها افزوده قدری وقیحانه است. او کوشش می نماید در بند و تبصره های شرایط خدمات شرکت خود را بگنجاند و این که چگونه شما با قوانین اجرایی روبه رو خواهید شد.
مقصود از قوانین اجرایی در این جا توافق نامه های آرتمیس 2020 و همچنین معاهده فضای ماورای جو 1957 است (که امضانمایندگان توافق نامه آرتمیس می گویند خود را به رعایت آن ملزم می دانند). از جمله این قوانین می توان به این بند و تبصره ها اشاره کرد:
فضای بیرونی با ادعای حق حاکمیت به واسطه استفاده، اشغال یا به هر وسیله دیگری، مشمول مالکیت و انحصار دولتی نیست. آن گونه که سگال می گوید چنین معاهده هایی مانع از آن می گردد که اکتشافات فضایی به غصب سرزمینی منجر گردد.
سگال می گوید هرچند مقررات به صورت کلی آن قدر جا افتاده اند که نمی توانند زیرسؤال بروند (یک اصطلاح آمریکایی برای بیان چیزی که هیچ انسان منطقی نمی تواند با آن مخالفت کند، از جمله مقررات شفافیت، تعامل و همکاری اضطراری در اکتشافات فضایی. سگال می گوید:
تمام قوانین فضایی ناظر به این مساله هستند که ما در این سیاره از حقوق و مسؤولیت مشترک برخورداریم تا فضا را به جایی تبدیل کنیم که همگان بتوانند آن را با یکدیگر تقسیم نمایند.
به صورت کلی اگر یک بند غیرقانونی باشد شما بقیه متن قرارداد را می خوانید و بر اساس قوانین خودتان، مجموعه قوانین لازم الاجرا دارید. او قسمتی را در مورد خدمات مریخ اضافه نموده است (که تا امروز شرایط آن محقق نشده بنابراین اثر حقوقی ندارد)، اما طی پنج یا ده سال آینده او می تواند در قرارداد تجدیدنظر و آن را اصلاح کند.
من نمی دانم که بند و تبصره هایی از این دست، شوخی و قصه و حکایت است و چه معنایی در تناظر با سایر بخش های قرارداد می تواند داشته باشد. او می توانست چند مبنای اصلی برای پیشنهاد قانون اساسی مستقل پیشنهاد دهد.
درست نظیر همان چیزی که او برای خودرو های برقی و سامانه های پرتاب با قابلیت استفاده مجدد انجام داد. آیا چنین چیزی مسبوق به سابقه است یا ضمانت اجرایی دارد؟ پاسخ من به وضوح این است: نه! اما اگر شما به قدر کافی حرفی برای گفتن داشته باشید، افراد ممکن است پیرامون شما جمع شوند و از شما حمایت نمایند.
در حالی که قرارداد های ماسک ممکن است ظرفیت قانونی لازم را نداشته باشد (یا به قول یک استاد دانشگاه یاوه و بی اساس باشد)، آن ها احتمالا مصاحبه هایی را در مورد این که تدوین قانون اساسی مریخ باید چگونه باشد آغاز نموده اند. این مساله ای است که دبیر اجرایی اسپیس اکس، دیوید آندرمن ظاهرا در حال آنالیز آن است.
طبق گزارش بیزنس اینسایدر، آندرمن می گوید: هدف ما این است که بتوانیم هزار استارشیپ شامل صد نفر را هر دو سال یک بار به آنجا بفرستیم.
ما با صد نفر آغاز می کنیم. سپس چند صدنفرو پس از آن صدهزار نفر و بعد از آن یک میلیون تا یک کلونی واقعا پایدار داشته باشیم. چنین چیزی در زمان زندگی من رخ خواهد داد. سریع تر از آن چه که بتوانید تصور کنید.
او همچنین گفت که انتظار دارد اسپیس اکس، نظام حقوقی خودمان را تحمیل کند و برای آن اعمال نفوذ کند. اما این جالب است که ببینیم خاتمه این بازی با اعمال قدرت حکومت های زمینی چگونه خواهد شد.
در حالی که مسکونی سازی و ایجاد کلونی ممکن است راهی باشد که اسپیس اکس و سایر شرکت ها برای اکتشافات فضایی در نظر دارند، از نظر قانونی، ایلان ماسک بخت بیشتری برای پایه ریزی یک جامعه دارد تا یک کلونی. زیرا او همچنان تحت سیطره قوانین ایالات متحده خواهد بود. یک جامعه، متشکل از گروهی از افراد است با شخصیت ها علائق مشترک.
پروفسور سعید مستشار مدیر موسسه حقوق و سیاست های فضایی لندن در مصاحبه با ایندیپندنت می گوید: مستعمره یا کلونی، یک عبارت و اصطلاح حقوقی است و که درخصوص مرز ها و به معنای صلاحیت و مآغازیت و حق حاکمیت و دولت استعمارنماینده به کار می رود.
قصد ماسک برای توسعه مریخ به مراتب بلندپروازانه تر از طرح های ناسا است. آژانس فضایی ناسا بنا دارد نخستین زن را تا سال 2024 بر ماه فرود بیاورد و ماموریت سرنشین داری تا سال 2033 به مریخ انجام دهد.
اگرچه ماسک گفته که میخواهد نخستین فضاپیمای اسپیس اکس را تا سال 2022 به مریخ بفرستد، ماموریت سرنشین دار را هم چیزی بین چهار تا شش سال پس از آن، همراه با فضانوردانی که در گنبد های شیشه های زندگی می نمایند. پیش از آن که مریخ قابل سکونت گردد. با این حال، این میلیاردر (ایلان ماسک) به دلیل پیش بینی های غلط قبلی خود چندان خوش نام نیست.
در حال حاضر اسپیس اکس یا ماسک باید یک زیستگاه یا جامعه در مریخ بسازد. فعالیت او مشمول حاکمیت ایالات متحده خواهد بود. هرچند قانونگذاران در آینده می توانند لزوم تدوین یک قانون اساسی را که در سراسر مریخ حاکم باشد، حس نمایند به جای آن که قوانین دوپاره ای با حوزه قضایی جغرافیایی مختلف (نظیر آن چه که اکنون موجود است) داشته باشیم. باید ببینیم چنین چیزی چطور رخ خواهد داد.
ماسک در سال 2016 گفته بود که قصد او برای حاکمیت مریخ یک دموکراسی مستقیم خواهد بود. جایی که مردم از طرف خودشان رای بدهند به جای آن که به وسیله سیاستمداران تحت دموکراسی های نیابتی که اینک شاهد آن هستیم، به قوانین رای بدهند.
از این رو مردم مستقیما درباره موضوعات مختلف رای می دهند و من فکر می کنم چنین چیزی احتمالا بهتر است. زیرا پتانسیل فساد و رشوه در دموکراسی مستقیم در مقایسه با دموکراسی نیابتی به صورت جدی کاهش می یابد.
من فکر می کنم این که چند اصلاحیه برای ماندگاری قوانین پیشنهاد بدهم عاقلانه باشد. احتمالا حذف یک قانون از وضع آن آسان تر خواهد بود. ماسک همچنین می گوید: من فکر می کنم این احتمالا خوب خواهد بود، زیرا قوانین اعتبار ابدی دارند مگر آن که کنار گذاشته شوند.
مزایا و مسائل چنین نظامی مانند بسیاری از نظام های حکمرانی زمینی بی شمار است. متخصصان می گویند که احتمالا این بهترین حالت برای حکومت مریخ است که برای مریخ در همان مریخ تصمیم گیری گردد.
سایر رقبای فضایی از جمله بلو اوریجین جف بزوس نیزمانند اسپیس اکس احتمالا طرح های مشابهی برای اکتشاف در فضا دارند. پروفسور فون در دانک متخصص حقوق فضا از کالج حقوق نبراسکا به ایندپندنت می گوید اگرچه که طرح آن تا حدودی منسجم تر و منطقی تر از اسپیس اکس خواهد بود.
او در عین حال که می افزاید اگرچه شرکت ها ممکن است قوانین و مقررات خود را وضع نمایند، اما درنهایت این دولت ها هستند که تصمیم می گیرند آن را تصویب نمایند یا نه.
او می گوید: ضروری است به این فکر کنیم که چگونه می توان اطمینان حاصل کرد که مناقشاتی که نیازمند راه چاره قانونی هستند می توانند حل و فصل شوند. در خاتمه، البته، هم اسپیس اکس و هم همه سایر شرکت ها فقط می توانند تا این حد پیش بروند.
قصد بلو اوریجین برای حاکمیت مریخ تا به امروز روشن نبوده است. سرمایه گذار آن جف بزوس آمازون، چندبار با پیش بینی تمدنی فوق العاده که در آن ها یک تریلیون انسان در کلونی های منطقه ای (نظیر آن مدل فرضی که جرارد اونیل فیزیکدان آن را ارائه داد بود) به ایده های خود مبنی بر زندگی فرازمینی اشاره کرده است.
بزوس گفته بود که آن ها آن طور نیستند که شما تصور می کنید. منظورم آن است که آن ها مزارعی خواهند داشتد و رودخانه ها و دانشگاه ها. آن ها می توانند میلیون ها انسان را در آن جا دهند. آن ها شهر هایی خواهند داشت. اما من می خواهم که بتوانم به زمین نیز رفت و آمد کنم.
اما این در مقایسه با رویکرد ماسک درباره فضا رویکرد ملایم تری است. در مورد قانونگذاری، بلو اوریجین می گوید که این مساله موضوعی نیست که این شرکت درباره آن صحبت نموده باشد.
زیرا برای این که قوانین آینده چه می تواند باشد، موارد قانونی عجیب گذشته می تواند یک راهنمای راستا و خط مشی مشخص کند. چنین چیزی در حال حاضر نیز پیشنهاد شده از جمله برای مثال قتلی که در قطب شمال صورت گرفته است.
جایی که فقدان قوانین حقوقی در آن به این معناست که فرد قاتل از کلیه اتهامات تبرئه می گردد. چنین چیزی می تواند مبنای قوانین فراسیاره ای باشد. جایی که در قلمرو قضایی زمین نیست.
مثال دیگر را اسکات اندرسون حقوقدان مسائل فضایی از موسسه هوگان لاولز می زدند. مثالی که می تواند از انجمن های معدنکاری آمده باشد. جایی که کنگره خشنود بود که توانسته به معدنکاران محلی مجوز قانونی بدهد و آن ها را دارای مجوز قانونی بداند، مشروط به آن که با قوانین ایالات متحده در تضاد نباشد.
اندرسون می گوید در انسان انگیزه ای برای ایجاد یک نظم و پایداری از طرف قانون وجود دارد و چنین چیزی منجر به آن خواهد شد که انگیزه و عزمی برای یک چارچوب پدید آید. چارچوبی که بتواند در سراسر یک سیاره به کار برده گردد هرچند که در روی زمین با در نظر دریافت مرز های جغرافیایی و فرهنگی چنین چیزی ممکن نیست.
اگر ماسک یا هر پیشتاز سفر های فضایی دیگری در پی تدوین سازوکاری مطلوب برای حصول اطمینان از اعمال قانونی هستند که می خواهند، راه های بسیاری در دسترس است. کشور هایی نظیر لوکزامبورگ همینک قصد دارند خصوصی سازی فضا را تدوین نمایند.
در حالی سایر کشور ها از جمله نیوزلند و امارات متحده عربی با توجه به شرایط جغرافیایی و مزایای مالیاتی شان، برای پرتاب های فضایی مقاصد جذابی هستند. اندرسون حدس می زند البته هیچ کدام سایت پرتاب فضاپیما های اسپیس اکس و بلواوریجین نخواهند بود -، زیرا هر دو شرکت در چرخه صنعتی ایالات متحده برای ساخت فضاپیما ها ریشه دارند- فرصتی برای سلطه و هژمونی کاملا غیرآمریکایی خارج از سیاره ما را فراهم می نمایند.
در مورد آخرین و البته مهم ترین سؤال مبنی بر این که مریخ چه زمانی ممکن است به واسطه نظام حقوقی خودش خودکفا گردد، حقوقدانان هنوز در پاسخ به این پرسش مطمئن نیستند. اما این مساله احتمالا سؤالی است که اولین اجتماع ساکن شده در مریخ کوشش می نماید با توجه به سخت بودن ارتباط بین سیاره ای، خود آن را به شکلی خودگردان و سریع و منصفانه حل و فصل کند.
پروفسور فون در دانک می گوید: در این جا من باید مساله را به دانشمندان واقعی ارجاع دهم. بعضی از آن ها می گویند ده سال، بعضی می گویند بیشتر مثلا حدود صدسال یا بیشتر. من احتمالا موضع خودم را با احتیاط چیزی میان این ها می بینم.
منبع: ایندیپندنت
منبع: فرادید